تقابل دو چهره بزرگ و جنجالی
در دنیای امروز، کمتر تقابلی تا این حد خبرساز و جنجالی بوده است؛ ایلان ماسک، میلیاردر معروف حوزه فناوری و مالک شرکتهایی چون Tesla، SpaceX و شبکه اجتماعی X (توییتر سابق)، در روزهای گذشته وارد مشاجرهای بیسابقه با دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا شد. این دعوا ابتدا از یک اختلافنظر درباره لایحهای مالیاتی آغاز شد، اما خیلی سریع به عرصه حملات شخصی، تهدیدهای سیاسی، افشاگریهای جنجالی و حتی تهدید به توقف همکاریهای فضایی با دولت آمریکا کشیده شد.
در این مقاله، نگاهی دقیق به ریشهها، ابعاد و پیامدهای این جدال بیسابقه خواهیم داشت.
ریشه اختلاف؛ لایحه «One Big Beautiful Bill»
اختلاف میان این دو چهره زمانی شعلهور شد که دونالد ترامپ از لایحهای تحت عنوان «طرح بزرگ و زیبا» (One Big Beautiful Bill Act) رونمایی کرد. این لایحه با هدف تمدید معافیتهای مالیاتی تصویبشده در دورهی اول ریاست جمهوری ترامپ، افزایش بودجه ارتش و امنیت مرزی، و کاهش برخی برنامههای رفاهی تدوین شده است. اما بخشی از این لایحه، با حذف مشوقهای مالیاتی خودروهای برقی، مستقیم بر منافع شرکتهایی مانند تسلا اثر میگذارد.
ایلان ماسک که خود صاحب یکی از بزرگترین شرکتهای خودروسازی برقی جهان است، بهشدت از این طرح انتقاد کرد. او در توییتی نوشت:
«این لایحه هرگز به من نشان داده نشد و در تاریکی شب تصویب شد. حتی نمایندگان هم وقت نداشتند آن را بخوانند!»
به باور ماسک، حذف این مشوقها اقدامی سیاسی علیه وی و شرکتش بوده و به نوعی تلافیجویی محسوب میشود.
پاسخ تند ترامپ: «او دیوانه شد!»
در واکنش به انتقادات ماسک، ترامپ در یک کنفرانس خبری در کاخ سفید گفت:
«ایلان ناراحت است چون مشوقهای خودروهای برقی را حذف کردیم. او از اول میدانست این اتفاق میافتد. من کمک زیادی به ایلان کردهام، اما بعضیها بعد از ترک دولت یا دلتنگ میشوند یا به دشمن تبدیل میشوند.»
ترامپ همچنین مدعی شد که ماسک تنها به خاطر منافع شخصیاش اعتراض دارد، نه دغدغهای ملی.
جنگ رسانهای؛ پستهایی که خبرساز شدند
تنش میان دو طرف، عمدتاً در بستر شبکههای اجتماعی X و Truth Social شکل گرفت. ماسک با بازنشر پستهای قدیمی ترامپ درباره کسری بودجه، بهطور تلویحی او را به تناقضگویی و دورویی متهم کرد. در پاسخ، ترامپ در Truth Social نوشت:
«راحتترین راه برای صرفهجویی در بودجه: حذف قراردادهای دولتی ایلان. همیشه تعجب میکردم چرا بایدن این کار را نکرد!»
ماسک نیز بلافاصله واکنش نشان داد و نوشت:
«کاملاً دروغ است. این لایحه حتی یکبار هم به من نشان داده نشد.»
در یکی از جنجالیترین واکنشها، ماسک حتی تهدید کرد که فضاپیمای «دراگون» را از سرویس خارج خواهد کرد؛ فضاپیمایی که نقش حیاتی در مأموریتهای ناسا دارد. هرچند چند ساعت بعد، با توصیه یک کاربر شبکه اجتماعی، از این تصمیم عقبنشینی کرد.
افشاگریهای جنجالی؛ ترامپ، اپستین و استیضاح
تنشها زمانی وارد مرحله تازهای شد که ایلان ماسک از لایههای سیاسی فراتر رفت و به افشاگری علیه شخصیت و گذشته ترامپ پرداخت. در یکی از پستهای جنجالی خود، ماسک تصویری از ترامپ در کنار جفری اپستین – میلیاردر بدنام متهم به سوءاستفاده جنسی – منتشر کرد و نوشت:
«وقت انفجار حقیقت است.»
علاوه بر این، ماسک در واکنش به برخی کاربران، از ایدهی استیضاح ترامپ حمایت کرد و پیشنهاد کرد که «جیدی ونس»، معاون رئیسجمهور جای او را بگیرد. این پستها باعث واکنش شدید چهرههای وفادار به ترامپ شد.
پیامدهای اقتصادی و سیاسی دعوا
این جنگ رسانهای بلافاصله بر بازار نیز تأثیر گذاشت. طبق گزارش منابع مالی، اختلاف با ترامپ حدود ۳۴ میلیارد دلار از ثروت ایلان ماسک کاست. همچنین برخی تحلیلگران معتقدند این جدال میتواند فضای سیاسی ایالات متحده را پیش از انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲4 متشنجتر کند.
از سوی دیگر، بیل آکمن – میلیاردر و سرمایهگذار مشهور – از هر دو خواست که اختلافات را کنار بگذارند و در پستی نوشت:
«من از ترامپ و ماسک حمایت میکنم. کشور بیش از هر زمان دیگری به اتحاد این دو نفر نیاز دارد.»
ماسک نیز در پاسخ گفت: «بیراه نمیگویی.»
تحلیل نهایی: دعوایی فراتر از سیاست و اقتصاد
گرچه ظاهر دعوای ترامپ و ماسک دربارهی یک لایحه مالیاتی است، اما حقیقت این است که این جدال نشاندهندهی شکاف عمیقتری میان دو نگرش به آینده آمریکا است: یکی مبتنی بر دولتگرایی، انحصار و کنترل از سوی سیاستمداران محافظهکار، و دیگری متکی به فناوری، نوآوری، و آزادی اقتصادی که توسط نخبگان فناوری مانند ماسک هدایت میشود.
هرچند در پایان شب، ماسک لحن ملایمتری گرفت، اما به نظر میرسد آتش این جدال هنوز خاموش نشده و در آیندهای نهچندان دور، باز هم شعلهور خواهد شد.
در جهانی که شبکههای اجتماعی و اقتصاد فناوری نقش پررنگی در سیاست ایفا میکنند، اختلاف میان رهبران سیاسی و کارآفرینان فناوری دیگر صرفاً یک جدال شخصی نیست. دعوای ترامپ و ایلان ماسک نشانهای است از دگرگونی عمیق در ساختار قدرت و نفوذ در آمریکا و حتی در جهان. آیا این دعوا پایانی خواهد داشت؟ یا تنها آغازی است برای یک صفآرایی بزرگتر در آستانه انتخابات ریاستجمهوری آینده؟ باید منتظر ماند و دید…