محدودیت‌های ROA و استفاده از آن در تحلیل بورس ایران

بازده دارایی‌ها (ROA)📊 بازده دارایی‌ها یا ROA یکی از مهمترین نسبت‌های مالی است که نشان می‌دهد یک شرکت تا چه حد در استفاده از دارایی‌های خود برای ایجاد سود، کارایی دارد. این نسبت از تقسیم سود خالص بر مجموع دارایی‌ها محاسبه می‌شود و به زبان ساده مشخص می‌کند که به ازای هر یک ریال دارایی، چه میزان سود خالص ایجاد شده است. ROA به عنوان یک ابزار کلیدی در تحلیل عملکرد مدیریت شرکت‌ها به کار می‌رود و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزیابی کنند که آیا شرکت از منابع خود به شکل بهینه استفاده کرده است یا خیر.
نکات کلیدی در مورد ROA 🔑ROA نشان‌دهنده میزان سودآوری شرکت نسبت به کل دارایی‌های آن است.
این نسبت از تقسیم سود خالص بر میانگین کل دارایی‌ها به دست می‌آید.
عدد بالاتر ROA معمولاً نشان‌دهنده عملکرد بهتر مدیریت در استفاده از دارایی‌ها است.
تغییرات این نسبت در طول زمان می‌تواند بهبود یا کاهش بهره‌وری شرکت را نشان دهد.
این شاخص برای مقایسه شرکت‌های فعال در صنایع مختلف مناسب نیست، زیرا ساختار دارایی در صنایع گوناگون متفاوت است.
بهتر است ROA همراه با سایر نسبتها مانند بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) تحلیل شود.
فرمول و نحوه محاسبه ROA 🧮 برای محاسبه بازده دارایی‌ها به دو متغیر اصلی نیاز دارید: سود خالص و میانگین کل دارایی‌ها. فرمول محاسبه به این صورت است:
[ ROA = \left( \frac{\text{سود خالص}}{\text{میانگین کل دارایی‌ها}} \right) \times 100 ]
 
سود خالص (Net Income): از کسر تمام هزینه‌ها از درآمد کل شرکت به دست می‌آید.
کل دارایی‌ها (Total Assets): شامل تمام دارایی‌های جاری و غیرجاری مندرج در ترازنامه است.
برای دقت بیشتر، بهتر است از میانگین دارایی‌های ابتدا و انتهای دوره استفاده کنید، زیرا دارایی‌ها ممکن است در طول سال به دلیل فعالیت‌هایی مانند خرید تجهیزات یا فروش دارایی‌ها تغییر کنند.
مثال محاسبه 📌 فرض کنید دو شرکت الف و ب را مقایسه می‌کنیم:شرکت الف:

دارایی کل: ۵۰ میلیون تومان

سود خالص: ۵ میلیون تومان

[ ROA = \frac{5}{50} \times 100 = 10% ]
شرکت ب:

دارایی کل: ۱۰۰ میلیون تومان

سود خالص: ۸ میلیون تومان

[ ROA = \frac{8}{100} \times 100 = 8% ]
با وجود سود خالص بالاتر شرکت ب، شرکت الف با ROA برابر ۱۰% عملکرد بهتری در استفاده از دارایی‌ها نشان می‌دهد.
سطح مطلوب بازده دارایی✅ به طور کلی، ROA بالای ۵% قابل قبول و بالای ۲۰% عالی در نظر گرفته می‌شود. اما این اعداد به صنعت وابسته هستند. برای مثال، شرکت‌های سرمایه‌بر مانند خطوط هوایی یا صنایع سنگین، معمولاً ROA پایین‌تری دارند، در حالی که شرکت‌های خدماتی یا نرم‌افزاری ممکن است به ROA بسیار بالاتری دست یابند.
اهمیت ROA در تحلیل مالی 💡 بازده دارایی‌ها به دلایل زیر حائز اهمیت است:نشان‌دهنده کارایی مدیریت در استفاده از دارایی‌ها است.
به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا گزینه‌های سرمایه‌گذاری را مقایسه کنند.
کاهش ROA در طول زمان ممکن است نشان‌دهنده کاهش بهره‌وری یا مشکلات عملیاتی باشد.
تفاوت بین ROA و ROE ⚖️ROA: بر کل دارایی‌های شرکت (شامل بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام) تمرکز دارد و نشان می‌دهد شرکت چقدر از کل منابع خود سود ایجاد کرده است.
ROE: فقط حقوق صاحبان سهام را در نظر می‌گیرد و بازدهی سرمایه سهامداران را اندازه‌گیری می‌کند.
اگر شرکت بدهی نداشته باشد، ROA و ROE برابر خواهند بود. اما با افزایش بدهی، معمولاً ROA کاهش می‌یابد، در حالی که ROE ممکن است ثابت بماند یا افزایش یابد.
محدودیت‌های ROA ⚠️عدم قابلیت مقایسه بین صنایع: به دلیل تفاوت در ساختار دارایی‌ها، مقایسه ROA بین صنایع مختلف معمولاً بی‌معنا است.
وابستگی به نقطه زمانی: استفاده از دارایی‌های پایان دوره ممکن است نوسانات دارایی‌ها در طول سال را نادیده بگیرد. به همین دلیل استفاده از میانگین دارایی‌ها توصیه می‌شود.
تأثیرپذیری از حسابداری: روش‌های مختلف حسابداری می‌توانند بر عدد سود خالص و در نتیجه ROA تأثیر بگذارند.
نحوه محاسبه ROA در بورس ایران 🇮🇷 برای محاسبه ROA شرکت‌های بورسی ایران:به سایت کدال (www.codal.ir) مراجعه کنید.
گزارش‌های سالانه یا فصلی شرکت مورد نظر را دریافت کنید.
سود خالص از صورت سود و زیان و دارایی‌های کل از ترازنامه استخراج شود.
با استفاده از فرمول فوق، ROA محاسبه گردد.
مثال:

پتروشیمی خلیج فارس:

سود خالص: ۴۵,۰۰۰ میلیارد تومان

دارایی کل: ۳۰۰,۰۰۰ میلیارد تومان

[ ROA = \frac{45000}{300000} \times 100 = 15% ]پتروشیمی پارس:

سود خالص: ۳۰,۰۰۰ میلیارد تومان

دارایی کل: ۲۰۰,۰۰۰ میلیارد تومان

[ ROA = \frac{30000}{200000} \times 100 = 15% ]
هر دو شرکت بازده دارایی یکسانی دارند، اما برای تصمیم‌گیری نهایی باید سایر عوامل نیز در نظر گرفته شوند.
آیا ROA به تنهایی کافی است؟ 🤔خیر. ROA تنها یکی از معیارهای تحلیل بنیادی است و باید همراه با سایر شاخص‌ها و عوامل qualitative استفاده شود. برخی از سوالات مهم برای تحلیل deeper:
آیا شرکت برنامه توسعه یا سرمایه‌گذاری جدیدی دارد؟
سیاست تقسیم سود آن چگونه است؟
آیا نسبت بدهی به دارایی متعادل است؟
روند ROA در گذشته چگونه بوده است؟
آیا شرکت نسبت به رقبا عملکرد بهتری دارد؟
 بازده دارایی‌ها (ROA) یک شاخص کلیدی برای سنجش کارایی مدیریت و بهره‌وری دارایی‌های شرکت است. با این حال، این نسبت باید در کنار سایر metrics مالی و با توجه به شرایط صنعت تحلیل شود. استفاده از ROA در ترکیب با تحلیلی جامع می‌تواند به سرمایه‌گذاران و مدیران در تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر کمک کند.