در یافتهای انقلابی که شیوه فهم ما از بیماری آلزایمر را دگرگون خواهد کرد، دانشمندان دانشگاه Baylor College of Medicine و سایر مؤسسات تحقیقاتی به هدایت مرکز عصبی جن و دن Duncan در بیمارستان کودکان تگزاس، کشف کردند که بیماری آلزایمر تنها محدود به مغز نیست، بلکه تمام بدن را تحت تأثیر قرار میدهد.این تحقیق که در مجله Neuron منتشر شده است، با استفاده از مدل حشره میوهای (Drosophila)، نشان داد که پروتئینهای مرتبط با آلزایمر، از جمله Aβ42 و Tau، تنها روی سلولهای عصبی تأثیر نمیگذارند، بلکه تغییراتی را در سراسر بدن ایجاد میکنند. این یافتهها میتوانند زمینه را برای شناسایی نشانگرهای تشخیصی جدید و توسعه روشهای درمانی موثرتر فراهم کنند.
ساختار جدید آتلس سلولی بیماری آلزایمر
پژوهشگران با ایجاد “آتلس سلولی بیماری آلزایمر” (Alzheimer’s Disease Fly Cell Atlas) که شامل اطلاعات ژنتیکی 219 نوع سلول در سر و بدن میوههای مبتلا به آلزایمر است، به طور دقیق نقشه سلولی این بیماری را ترسیم کردند. این آتلس برای اولین بار به دانشمندان اجازه میدهد تا تغییرات سلولی ناشی از پروتئینهای Aβ42 و Tau را در تمام بدن بررسی کنند.در این مطالعه، محققان پروتئینهای Aβ42 و Tau را فقط در نورونهای بالغ میوهها فعال کردند تا تأثیر مستقیم این پروتئینها را بدون دخالت مراحل رشد جنینی مشاهده کنند. نتایج نشان داد که این پروتئینها تغییراتی را در سلولهای عصبی و همچنین در بافتهای دیگر مثل چربی، دستگاه گوارش و حتی عملکرد تولیدمثلی ایجاد میکنند.
Aβ42: آسیب به سیستم عصبی و حواس
پروتئین Aβ42 به طور عمده سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار داد. به خصوص نورونهای حسی مسئول بویایی، شنوایی و دیدن بیشترین آسیب را دیدند. این یافته با نشانههای اولیه بیماری در انسان همخوانی دارد — مانند کاهش حس بویایی که میتواند قبل از ظهور سایر علائم فراموشی رخ دهد.اما بیشترین تعجب در مورد پروتئین Tau بود. وقتی این پروتئین در نورونها بیان میشد، تغییراتی در بافتهای محیطی ایجاد میشد: از جمله اختلال در متابولیسم چربی، کاهش عملکرد گوارشی و همچنین کاهش باروری. این تغییرات شباهت زیادی به تغییرات ناشی از پیری داشتند و نشان دادند که Tau میتواند فرآیند پیری را تسریع کند.همچنین، ارتباط بین مغز و دیگر اندامها در میوههایی که Tau داشتند، دچار اختلال شد. این موضوع نشان میدهد که Tau میتواند ارتباطات بین مغز و بدن را مختل کند.
منبع جدیدی برای تحقیقات نوروتروفیک
این آتلس سلولی نه تنها یک منبع غنی برای جامعه علمی است، بلکه درک ما را از نحوه تأثیر آلزایمر بر کل بدن تغییر خواهد داد. به گفته دکتر هوگو بلن، یکی از نویسندگان اصلی این مطالعه:«این آتلس یک ابزار قدرتمند برای بررسی تغییرات سیستمی و تعاملات مغز-بدن در آلزایمر است. این میتواند راهنمایی برای درک بهتر بیماری و توسعه درمانهای جدید باشد.»این یافتهها میتوانند منجر به شناسایی نشانگرهای زیستی جدید در خون یا اندامهای دیگر شوند که بتوانند آلزایمر را در مراحل اولیه تشخیص دهند. همچنین، هدف قرار دادن تغییرات سیستمیک بیماری میتواند روشهای درمانی جدیدی را فراهم کند که تنها متمرکز بر مغز نباشند.
ارتباط مغز و بدن در تقابل با پروتئینهای مرگآور
یافتههای این تحقیق نویددهنده آن است که آلزایمر تنها یک بیماری عصبی نیست، بلکه یک اختلال سیستمیک است که ارتباطات پیچیده بین مغز و دیگر اندامها را تحت تأثیر قرار میدهد. بررسیها نشان دادهاند که پروتئینهای Aβ42 و Tau نه تنها منجر به آسیبهای محلی در مغز میشوند، بلکه از طریق تغییر در فرآیندهای سلولی در تمام بدن، باعث اختلال در متابولیسم، عملکرد گوارشی و حتی باروری میگردند. این موضوع نشان میدهد که بیماری آلزایمر میتواند از طریق تغییر در سیگنالهای عصبی-هورمونی و شبکههای التهابی، به صورت غیرمستقیم بر سایر اندامها تأثیر بگذارد. درک این تعاملات میتواند زمینه را برای درمانهای هولیستیک (کلگرا) فراهم کند — درمانهایی که تنها روی مغز تمرکز نکنند، بلکه تمام بدن را به عنوان یک سیستم مرتبط در نظر بگیرند. این رویکرد میتواند به بهتر شدن کیفیت زندگی بیماران و کاهش عوارض جانبی ناشی از بیماری کمک کند.