تاریخ: ۰۲ مهر ۱۴۰۴ منبع: خبرگزاری تسنیم
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با هدف ساماندهی و قانونمند کردن صندوقهای قرضالحسنه، طرح جدیدی را به اجرا گذاشته است که فعالیت تمامی صندوقها باید ظرف دو سال آینده با الزامات اجرایی و نظارتی جدید منطبق شود. این طرح، هم شفافیت فعالیتها را افزایش میدهد و هم فرآیند اخذ مجوز و نظارت بر صندوقها را تسهیل میکند.
🔹 اهمیت طرح ساماندهی صندوقهای قرضالحسنه
صندوقهای قرضالحسنه نقش مهمی در توسعه مالی خرد و خدماترسانی به جامعه دارند. اما تا پیش از این، نبود یک چارچوب نظارتی منسجم، مشکلاتی از جمله عدم شفافیت و ناهمگونی در فعالیتها ایجاد کرده بود.
مدیرکل نظارت غیربانکی بانک مرکزی، جواد باغبان، در این زمینه اعلام کرد که هیأت عالی بانک مرکزی دو سند مهم را تصویب کرده است:
- شیوهنامه تطبیق فعالیت صندوقهای قرضالحسنه با دستورالعمل اجرایی
- دستورالعمل چارچوب امور نظارتی صندوقهای قرضالحسنه با استفاده از ظرفیت عامل نظارتی
وی این دو سند را نقطه عطفی در تنظیمگری و نظارت عنوان کرد که زمینه قانونمند کردن، ساماندهی و تسهیل فعالیت صندوقها را فراهم میکند.
🔹 شیوهنامه تطبیق فعالیت صندوقها 📄
شیوهنامه تطبیق فعالیت صندوقها، بستر لازم برای همسویی صندوقهای موجود با دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت، نظارت و انحلال صندوقهای قرضالحسنه مصوب ۲۳ بهمن ۱۴۰۳ را فراهم میکند.
ویژگیهای کلیدی این شیوهنامه:
| عنوان | توضیحات |
|---|---|
| مهلت تطبیق | صندوقها دو سال فرصت دارند فعالیت خود را با دستورالعمل اجرایی منطبق کنند |
| مشمول | تمامی صندوقهای تأسیس شده قبل از تصویب دستورالعمل که در ثبت شرکتها ثبت شده و شناسه ملی دارند |
| تغییرات مجاز | در طول مهلت، میتوانند تغییرات ثبتی، بروزرسانی اعضای هیأت امنا و هیأت مدیره را انجام دهند |
| حداقل الزامات | تأمین حداقل سرمایه اولیه، تأیید صلاحیت عمومی و حرفهای اعضا، تأیید محل فعالیت از فراجا |
| حسابرسی | صندوقهای متوسط و بزرگ ملزم به معرفی حسابرس مستقل و بازرس قانونی هستند |
همچنین برای نخستین بار مقرر شده که صندوقها در صورت رعایت حداقل الزامات، به عنوان «صندوق در حال اخذ اجازهنامه فعالیت» شناخته شوند و میتوانند فرآیند تطبیق را ادامه دهند.
🔹 مراحل اخذ اجازهنامه فعالیت 🏷️
برای دریافت مجوز نهایی فعالیت صندوقهای قرضالحسنه، مراحل زیر لازم است:
- ارائه برنامه زمانبندی مکتوب توسط مدیرعامل و هیأت مدیره
- انطباق فعالیتها با شاخصهای نظارتی
- تأمین حداقل سرمایه اولیه متناسب با نوع صندوق
- تأیید صلاحیت اعضای هیأت امنا، هیأت مدیره و مدیرعامل
- تأیید محل فعالیت صندوق از فراجا
این فرآیند باعث میشود که صندوقها علاوه بر فعالیت شفاف، اعتبار و توانمندی بیشتری در اعطای تسهیلات قرضالحسنه و خدمات مالی خرد پیدا کنند.
🔹 دستورالعمل چارچوب امور نظارتی صندوقها 👁️🗨️
دستورالعمل چارچوب امور نظارتی، وظایف نظارتی صندوقها را بین بانک مرکزی و عاملان نظارتی مجاز تقسیم میکند.
عاملان نظارتی شامل:
- بانکهای قرضالحسنه
- سازمان اقتصاد اسلامی ایران
- کانونهای صندوقهای قرضالحسنه دارای صلاحیت
این عاملان در چارچوب ماده ۹ قانون برنامه پنجساله هفتم، مسئول نظارت بر تأسیس، فعالیت، و عملکرد صندوقها تحت هدایت بانک مرکزی خواهند بود.
🔹 تقسیم وظایف نظارتی
| نوع صندوق | ناظر اصلی | توضیحات |
|---|---|---|
| خرد و کوچک | بانک مرکزی | نظارت مستقیم یا سپردن به عامل نظارتی منتخب |
| متوسط | بانک مرکزی یا عامل نظارتی | بر اساس تشخیص بانک مرکزی |
| بزرگ | بانک مرکزی | نظارت مستقیم و کامل |
🔹 فرآیند انتخاب عامل نظارتی
- صندوقها سه گزینه پیشنهادی برای عامل نظارتی ارائه میکنند
- بانک مرکزی انتخاب نهایی عامل نظارتی را انجام میدهد
- پس از تعیین عامل، تمام فرآیندهای نظارت بر صندوقها به او سپرده میشود
در صورت لزوم، تعلیق یا ابطال مجوز صندوقها مطابق ماده ۲۳ قانون بانک مرکزی توسط هیأت انتظامی بانک مرکزی انجام میشود.
🔹 شرایط انتخاب عاملان نظارتی 📝
متقاضیان عامل نظارتی باید مدارک و مستندات زیر را به معاونت تنظیمگری و نظارت بانک مرکزی ارائه دهند:
- سوابق حرفهای مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره
- ساختار سازمانی
- عملکرد مالی
- برنامه عملیاتی پیشنهادی
پس از ارزیابی، عاملان نظارتی متناسب با ظرفیتها به صندوقها معرفی میشوند.
🔹 اهداف کلان طرح 📊
بانک مرکزی با اجرای این دو سند مهم به دنبال:
- توسعه پایدار صندوقهای قرضالحسنه
- گسترش فرهنگ قرضالحسنه در کشور
- افزایش شفافیت و قانونمندی فعالیتها
- تقویت اعتبار و توانمندی صندوقها در ارائه تسهیلات مالی خرد
استفاده از این فرصت به صندوقها کمک میکند که به فعالیت رسمی و قانونی بپیوندند و خدمات خود را به صورت گستردهتر و با اعتماد بیشتر به جامعه ارائه دهند.
🔹 نکات کلیدی برای صندوقها 🌟
- فرصت دو ساله برای تطبیق فعالیتها با دستورالعمل اجرایی
- امکان انجام تغییرات ثبتی و بروزرسانی اعضا در بازه زمانی تعیینشده
- الزام به تأمین سرمایه اولیه و تأیید صلاحیت اعضا
- معرفی حسابرس مستقل و بازرس قانونی برای صندوقهای متوسط و بزرگ
- بهرهمندی از نظارت عاملان مجاز به منظور کاهش بار نظارتی بانک مرکزی
🔹 اهمیت اجرای شیوهنامه و دستورالعمل نظارتی
اجرای کامل این دو سند، علاوه بر تضمین فعالیت شفاف و قانونی، موجب:
- رسمیت بخشیدن به فعالیت صندوقها
- افزایش اعتبار و اعتماد جامعه
- توانمندسازی صندوقها در اعطای تسهیلات قرضالحسنه
- توسعه خدمات مالی خرد فراگیر
میشود. بانک مرکزی انتظار دارد تمامی صندوقها با حس مسئولیت و اهتمام جدی این شیوهنامهها را اجرا کنند و برای دریافت مجوز رسمی اقدام نمایند.
طرح ساماندهی صندوقهای قرضالحسنه یک گام اساسی در قانونمند کردن و شفافسازی فعالیتها است. صندوقها با تطبیق فعالیت خود با دستورالعمل اجرایی و بهرهمندی از چارچوب نظارتی، میتوانند:
- خدمات مالی خرد بیشتری ارائه دهند
- اعتماد عمومی و اعتبار صندوق را افزایش دهند
- از مزایای قانونی و حمایتی بانک مرکزی بهرهمند شوند
با اجرای این طرح، فرهنگ قرضالحسنه واقعی در کشور تقویت میشود و صندوقها به یک نهاد مالی پایدار و رسمی تبدیل خواهند شد.
