آموزش محاسبه نسبت P/B با مثال واقعی

تحلیل‌گران بنیادی همیشه به دنبال ابزارهایی هستند که بتوانند عملکرد مالی و ارزش واقعی شرکت‌ها را بهتر ارزیابی کنند. یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیلی، نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/B) است. این نسبت به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند بفهمند آیا سهمی بیش‌ازحد گران شده یا هنوز پایین‌تر از ارزش واقعی معامله می‌شود. در ادامه، به‌طور کامل و کاربردی این نسبت را بررسی می‌کنیم.

نسبت P/B چیست؟ 🔎

نسبت Price-to-Book (P/B) یا همان نسبت قیمت به ارزش دفتری، یکی از پرکاربردترین نسبت‌های مالی در تحلیل بنیادی است.

📌 این نسبت بیان می‌کند که بازار، سهام یک شرکت را چند برابر ارزش دفتری آن قیمت‌گذاری کرده است.

• قیمت بازار هر سهم ➡️ همان قیمتی است که سهام در بورس معامله می‌شود.
• ارزش دفتری هر سهم ➡️ از تقسیم حقوق صاحبان سهام بر تعداد کل سهام منتشرشده به دست می‌آید.

به زبان ساده، P/B مقایسه‌ای بین آن چیزی است که در ترازنامه شرکت نوشته شده و قیمتی که مردم حاضرند در بازار برای خرید آن سهم بپردازند.

ارزش دفتری چیست؟ 📚

برای درک بهتر نسبت P/B باید ابتدا با مفهوم ارزش دفتری آشنا شویم.

📌 ارزش دفتری = دارایی‌های شرکت – بدهی‌های شرکت

این رقم نشان‌دهنده حقوق صاحبان سهام است و در ترازنامه ثبت می‌شود.

فرمول ارزش دفتری هر سهم:

ارزشدفتریهرسهم=حقوقصاحبانسهامتعدادسهاممنتشرشدهارزشدفتریهرسهم=تعدادسهاممنتشرشدهحقوقصاحبانسهام​

چرا نسبت P/B اهمیت دارد؟ 🌟

نسبت P/B یکی از شاخص‌های کلیدی در تحلیل بنیادی است. برخی از مهم‌ترین مزایای آن عبارت‌اند از:

۱. ارزیابی دارایی‌های شرکت 🏦

این نسبت به ما نشان می‌دهد آیا ارزش بازار سهام یک شرکت با دارایی‌های واقعی آن هماهنگ است یا خیر.

• P/B پایین‌تر از ۱ → ممکن است سهم کمتر از ارزش واقعی دارایی‌های شرکت معامله شود.
• P/B بالاتر از ۱ → بازار برای شرکت ارزش بیشتری نسبت به دارایی‌های ثبت‌شده در دفاتر حسابداری قائل است.

۲. شناسایی شرکت‌های کم‌ارزش‌گذاری شده 💰

سرمایه‌گذاران می‌توانند با کمک این نسبت، شرکت‌هایی را شناسایی کنند که در بازار با تخفیف معامله می‌شوند. این وضعیت برای سرمایه‌گذاران ارزشی (Value Investors) یک فرصت طلایی محسوب می‌شود.

۳. حاشیه امنیت بالا با P/B پایین 🛡️

بنجامین گراهام، پدر سرمایه‌گذاری ارزشی، بر خرید سهم‌هایی تأکید داشت که قیمت آن‌ها حداقل ۳۰٪ کمتر از ارزش ذاتی‌شان باشد.

• P/B پایین = حاشیه امنیت بالا این موضوع باعث می‌شود سرمایه‌گذار حتی در صورت خطا در پیش‌بینی یا بروز شرایط غیرمنتظره، زیان کمتری ببیند.

محدودیت‌های نسبت P/B ⚠️

هرچند P/B بسیار مفید است، اما معایبی هم دارد و باید با احتیاط استفاده شود.

۱. ناکارآمد برای شرکت‌های زیان‌ده ❌

شرکت‌هایی که برای مدت طولانی زیان‌ده هستند، ممکن است دارایی‌های زیادی داشته باشند اما به دلیل ناتوانی در سودآوری، نسبت P/B آن‌ها گمراه‌کننده باشد.

۲. بی‌توجهی به سودآوری شرکت 📉

P/B فقط روی ارزش دفتری تمرکز دارد و به سودآوری اهمیت نمی‌دهد. به‌عنوان مثال:

• شرکتی با دارایی‌های زیاد اما سود کم ➡️ P/B پایین دارد، ولی لزوماً فرصت خوبی نیست.
• شرکتی با سود بالا اما دارایی کم ➡️ P/B بالا دارد، اما ممکن است همچنان ارزشمند باشد.

۳. نادیده گرفتن پتانسیل رشد 🚀

این نسبت بیشتر وضعیت فعلی دارایی‌ها را نشان می‌دهد و آینده شرکت را پیش‌بینی نمی‌کند. برخی شرکت‌های نوآور با دارایی‌های فیزیکی کم اما پتانسیل رشد بالا ممکن است با P/B بالا معامله شوند، درحالی‌که همچنان ارزشمند هستند.

نحوه محاسبه نسبت P/B 📐

فرمول کلی:

که در آن:

• قیمت بازار هر سهم = قیمتی که سهام در بورس معامله می‌شود

• ارزش دفتری هر سهم = حقوق صاحبان سهام ÷ تعداد سهام منتشرشده

  

مثال محاسبه نسبت P/B 🧮

فرض کنید شرکت «الف» اطلاعات زیر دارد:

🔹 مرحله اول: محاسبه ارزش دفتری هر سهم

۵۰۰میلیارد۲۵۰میلیون=۲۰۰۰تومان۲۵۰میلیون۵۰۰میلیارد​=۲۰۰۰تومان

🔹 مرحله دوم: محاسبه نسبت P/B

۲۰۰۰۲۰۰۰=۱۲۰۰۰۲۰۰۰​=۱

✅ نتیجه: بازار سهام شرکت الف را دقیقاً به‌اندازه ارزش دفتری آن ارزش‌گذاری کرده است.

نسبت P/B بالا بهتر است یا پایین؟ 🤔

• بیشتر از ۱ → سهام بالاتر از ارزش دفتری معامله می‌شود. (نشانه اعتماد بازار به آینده رشد شرکت)
• کمتر از ۱ → سهام کمتر از ارزش دفتری معامله می‌شود. (نشانه مشکلات یا فرصتی برای خرید ارزان)
• برابر با ۱ → بازار سهم را دقیقاً به‌اندازه ارزش دفتری قیمت‌گذاری کرده است.

نقش تورم در تحلیل P/B 📈🔥

در ایران، دارایی‌ها معمولاً بر اساس بهای تمام‌شده تاریخی ثبت می‌شوند. این یعنی:

• ارزش واقعی دارایی‌ها (با توجه به تورم و افزایش قیمت‌ها) بیشتر از چیزی است که در دفاتر نوشته شده.
• بنابراین، در بسیاری از شرکت‌ها نسبت P/B بالاتر از مقدار واقعی به نظر می‌رسد.

📌 راه‌حل: هنگام تحلیل، علاوه بر P/B، باید به ارزش جایگزینی دارایی‌ها و تأثیر تورم هم توجه کرد.

مقایسه P/B با سایر نسبت‌های مالی ⚖️

برای تحلیل کامل یک سهم، نباید فقط به P/B تکیه کرد. ترکیب آن با سایر نسبت‌ها تصویر دقیق‌تری ارائه می‌دهد:

چگونه از P/B در تصمیم‌گیری استفاده کنیم؟ 🧭

۱. مقایسه درون‌صنعتی → بهتر است P/B یک شرکت را با میانگین صنعت مقایسه کنید.

۲. استفاده ترکیبی → همراه با نسبت‌هایی مثل P/E و ROE تحلیل شود.

3. شرایط اقتصادی → در دوره‌های تورمی باید با احتیاط بیشتری تفسیر شود.

در این مطلب آموختیم که نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/B) یکی از ابزارهای مهم تحلیل بنیادی است که به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند ارزش بازار یک سهم را با ارزش دفتری آن مقایسه کنند.

🔑 جمع‌بندی:

• P/B پایین می‌تواند نشانه فرصت خرید یا مشکلات شرکت باشد.
• P/B بالا می‌تواند نشان‌دهنده اعتماد بازار یا بیش‌ارزش‌گذاری باشد.
• استفاده از این نسبت باید همراه با سایر ابزارهای تحلیلی انجام شود تا تصویر دقیق‌تری از وضعیت شرکت به دست آید.

به خاطر داشته باشید، در دنیای سرمایه‌گذاری هیچ ابزاری به‌تنهایی کافی نیست. نسبت P/B اگر درست و در کنار سایر معیارها استفاده شود، می‌تواند راهنمای ارزشمندی برای کشف فرصت‌های سودآور در بازار سرمایه باشد.

تاریخ انتشار: ۲۸ بهمن ۱۴۰۳ | خبرگزاری آگاه